Ο προληπτικός έλεγχος του προστάτη και η αξία του PSA

Ο καρκίνος του προστάτη ανιχνεύεται σε περίπου 1 στους 4 άντρες και περίπου 1 στους 5 θα πρέπει να υποβληθεί σε βιοψία προστάτη.  Ο προληπτικός έλεγχος (screening) για τον καρκίνο του προστάτη πρέπει να γίνεται μια φορά το χρόνο σε όλους τους άντρες από την ηλικία των 50 και πάνω. Ο λόγος είναι απλός. Ο καρκίνος του προστάτη συχνά δεν προκαλεί κανένα σύμπτωμα στα αρχικά στάδιά του, όταν μπορεί να είναι και πλήρως ιάσιμος.  Για αυτό το λόγο οι προληπτικές εξετάσεις είναι τεράστιας σημασίας.

Εξέταση αίματος PSA

Το ειδικό προστατικό αντιγόνο (PSA) είναι μια εργαστηριακή εξέταση αίματος η οποία χρησιμοποιείται ευρέως από τη δεκαετία του ’80 και αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη.  Είναι μια πρωτεΐνη η οποία εκκρίνεται μόνο από ορισμένα κύτταρα του προστάτη.  

Η αύξηση του PSA δεν σημαίνει ότι υπάρχει σίγουρα καρκίνος, καθώς μπορεί να αυξηθεί εξαιτίας άλλων παθήσεων ή καταστάσεων όπως στην καλοήθη υπερπλασία του προστάτη (ΚΥΠ), και στην προστατίτιδα.  

Μπορεί όμως να αυξηθεί και μετά από μια διέγερση του προστάτη (κυστεοσκόπηση, δακτυλική εξέταση του προστάτη, τοποθέτηση ουροκαθετήρα). Συχνά αυξάνεται και μετά από άσκηση (ποδηλασία). Συστήνεται επίσης στους άντρες να αποφεύγουν το σεξ 2-3 μέρες πριν την εξέταση.  

Τη μεγαλύτερη σημασία στην εκτίμηση, έχει η ετήσια αύξησή του να είναι μικρή, συνήθως μέχρι 0,20.  Αντίθετα όμως, σημαντική αύξηση σε μικρό μάλιστα χρονικό διάστημα, π.χ. διπλασιασμός της τιμής μέσα σε 3 μήνες, αποτελεί ισχυρή ένδειξη καρκίνου και ο ασθενής θα πρέπει να υποβληθεί σε βιοψία προστάτη.

Μεγάλη προσοχή θέλει αν ο άντρας λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή για την ΚΥΠ, καθώς μπορεί να μειώσει κατά 50% τις τιμές του PSA μετά από διάστημα 6-12 μηνών. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι δεν υπάρχουν συγκεκριμένες φυσιολογικές τιμές.  

Τα εργαστήρια δίνουν ως φυσιολογικές τις τιμές κάτω από 4ng/ml. Στην πραγματικότητα όμως, γίνεται προσαρμογή ανάλογα με το μέγεθος του προστάτη, την ηλικία του άντρα, ακόμα και με το οικογενειακό ιστορικό. 

Σε άντρες με οικογενειακό ιστορικό καρκίνο του προστάτη, συστήνεται ο έλεγχος να γίνεται νωρίτερα, και να ξεκινά από την ηλικία των 40, καθώς έχουν 2 φορές μεγαλύτερες πιθανότητες να εμφανίσουν την πάθηση.